Artykuł ten ma na celu zwrócenie uwagi na zmiany w badaniu QEEG, które mogą być wywołane wieloma czynnikami m.in. lekami, stanem emocjonalnym, dietą. Istnieje pewne stwierdzenie „jesteś tym co jesz”. I rzeczywiście nasza dieta, styl życia ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, a co za tym idzie na funkcjonowanie układu nerwowego. Przed przystąpieniem do badania QEEG bardzo ważne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu oraz aktualizowanie informacji podczas prowadzenia terapii Neurofeedback (i nie tylko). Tak jak pisaliśmy w poprzednich artykułach, każdy stan psychiczny związany jest z wystąpieniem określonych fal mózgowych. Uczymy się, przypominamy coś sobie lub staramy się zasnąć – każda z tych czynności wiąże się z wystąpieniem odpowiedniego wzorca fal mózgowych.
Wielu pacjentów przychodzących na badanie QEEG przyjmuje jeden lub więcej różnego rodzaju leków, które mogą istotnie wpływać na zapis QEEG, do tego stopnia, że mogą one imitować różne patologie, a odróżnienie zmian polekowych od chorobowego zapisu jest bardzo trudne, ale i kluczowe do postawienia prawidłowej diagnozy i wyznaczenia protokołu terapeutycznego. Wpływ ma zarówno ilość, częstotliwość przyjmowanego leku oraz zdolności metaboliczne osoby zażywającej daną substancje. Dodatkowo objawy jakie zgłasza osoba badana tj. problemy z pamięcią, uwagą, senność – mogą być spowodowane przyjmowanymi substancjami.
Współcześnie można odnaleźć wiele badań naukowych opisujących wpływ leków na czynność mózgu, a co z tym idzie na zapis QEEG. Przykładowo niektóre substancje mogą wpływać na wzrost amplitudy pasma Beta w zakresie 15-25 Hz. Najczęściej wymienia się tutaj barbiturany i benzodiazepiny. Bardzo często wraz z nadmiarem pasma Beta może towarzyszyć zwiększona aktywność Theta (4-8 Hz). Innymi substancjami mającymi wpływ na zapis EEG są substancje zaliczane do tzw. stymulatorów centralnego układu nerwowego, takie jak kokaina, amfetaminy i metylofenidat, a także trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Ich działanie może zwiększać aktywność Beta przy jednocześnie niskonapięciowym zapisie. Odstawienie alkoholu i barbituranów może skutkować podobnym niskim napięciem EEG z aktywnością Beta. Marihuana oraz olejek CBD może wpływać na rytm Alfa poprzez zwiększenie jego występowania. Wielu badaczy zaleca wykonanie badania minimum po 3 dniowej przerwie od zażycia ostatniej dawki. Kofeina i nikotyna mają również duży wpływ na wykres QEEG – rejestrowane jest tłumienie pasma Alfa i Theta w okolicy czołowej, a po odstawieniu tych substancji wzrost ilości fal wolnych, któremu może towarzyszyć wzrost ilości fal szybkich. Bardzo często zaleca się wykonywanie badania po zakończeniu antybiotykoterapii, ponieważ substancja czynna w danym leku może wpływać w sposób znaczący na wzorzec fal mózgowych. Badania naukowe wskazują również, że niektóre substancje mogą wywoływać zmiany w zapisie QEEG interpretowane jako zmiany napadowe, co w efekcie może prowadzić do postawienia błędnej diagnozy np. epilepsji. Do tego typu substancji zaliczamy klozapinę, lit, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Ostre odstawienie alkoholu lub barbituranów może również skutkować pojawieniem się iglic, szczególnie jako odpowiedź fotonapadową Zmniejszenie dawki leków przeciwpadaczkowych może nasilić występowanie zmian napadowych.
Podsumowując cechy nieprawidłowe w zapisie EEG, związane z przyjmowaniem różnych substancji, mogą przybierać różne formy, od zwiększenia ilości fal wolnych tj. Delta, Alfa Theta, poprzez pojawienie się fal ostrych i iglic, do pojawienia się czynności szybkich Beta.
Leki mają ogromne znaczenie w interpretacji wyników badania QEEG, ale odgrywają także kluczową rolę podczas terapii Neurofeedback. Obecnie wiele osób, zarówno dzieci, jak i dorosłych zgłasza się na terapie podczas już stosowanej szeroko pojętej farmakoterapii. Oczywiście łączenie obu tych form terapii jest jak najbardziej możliwe, pod warunkiem, że terapeuta będzie wiedział o wszystkich zażywanych substancjach oraz będzie umiał określić ich wpływ na zapis QEEG. Jak już wspominaliśmy, terapia Neurofeedback opiera się na procesie nauki. Badania pokazują, że niektóre leki tj. Xanax, Valium, należące do grupy benzodiazepin, mogą znacząco spowolniać ten proces. Faktem jest, że u wielu osób odnotowuje się pozytywny wpływ treningu Neurofeedback na wzorzec fal mózgowych, a co za tym idzie zaczynają lepiej funkcjonować, dzięki czemu potrzebują co raz mniejsze dawki leków. Oczywiście decyzje o wielkości dawki leku podejmuje lekarz prowadzący – psychiatra i/lub neurolog.
Niektórzy badacze twierdzą, że terapia Neurofeedback, poprzez działanie na elektryczny język mózgu, może być alternatywą dla leków, które głównie mają wpływ na chemiczny język mózgu (m.in. działanie neuroprzekaźników). Mózg nieustannie wysyła sygnały elektryczne i chemiczne, aby wykonać swoje zadanie. Aby więc zmienić funkcjonowanie mózgu, należy zmienić jego aktywność chemiczną lub elektryczną. W niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie leków i terapii Neurofeedback jednocześnie w celu osiągnięcia korzyści wykraczających poza te, które można by osiągnąć stosując tylko jedną z wymienionych metod. Należy pamiętać, że celem terapii jest szukanie sposobów na poprawę funkcjonowania klienta z uwzględnieniem jego możliwości, potrzeb oraz indywidualnego wzorca fal mózgowych.
Autor: mgr Ksenia Cielebąk
